Niewiedza częściej powoduje pewność siebie niż wiedza.
~Karol Darwin
Na czym polega efekt Dunninga-Krugera?
Efekt Dunninga-Krugera to zjawisko psychologiczne, w którym osoby niekompetentne w jakiejś dziedzinie życia uważają się za ekspertów, pomimo niskiego poziomu umiejętności i wiedzy, natomiast osoby wysoko wykwalifikowane mają tendencję do niedoceniania swoich umiejętności.
Efekt ten został dostrzeżony i opisany w 1999 roku przez psychologów Davida Dunninga i Justina Krugera i był efektem eksperymentu, który przeprowadzili na Uniwersytecie Cornell na studentach kierunków psychologia. Uczniowie ci wzięli udział w badaniu, którego celem było sprawdzenie umiejętności logicznego myślenia, znajomości gramatyki oraz ocena poczucia humoru. Dodatkowo poproszono ich o oszacowanie uzyskanych wyników. Okazało się, że uczestnikom badania z najniższymi wynikami znacznie przeceniali swoje umiejętności, a tym z dobrymi wynikami brakowało pewności siebie i sytuowali się znacznie niżej niż w rzeczywistości.
Podejmowano także próby wyjaśnienia zjawiska efektu Dunninga Krugera poprzez odniesienie do artefaktów statystycznych i heurystyk poznawczych, czyli uproszczonych wzorców wnioskowania.
Efekt Dunninga Krugera ilustruje także krzywa pokazana poniżej.
Przyczyny efektu Dunninga-Krugera
Efekt Dunninga-Krugera spowodowany jest brakiem samoświadomości i niskim poziomem umiejętności w danej dziedzinie życia. Ludzie niekompetentni nie potrafią rozpoznać swoich słabości, braku wiedzy czy niewystarczających umiejętności. Tak naprawdę w takiej sytuacji częściowa niewiedza gra na korzyść nieświadomej osoby – osoba ta po prostu nie wie, że może czegoś nie wiedzieć, a w środowisku, w którym inni nie wiedzą na dany temat, jest postrzegana jako osobą kompetentną ze względu na pewność siebie.
Z kolei osoby, które pogłębiły już swoją wiedzę na dany temat, są świadome jego złożoności i różnorodnych niuansów, przez co nie tylko nie uważają się za ekspertów, ale wręcz są skłonne do obniżenia swoich umiejętności.
Krótko mówiąc, wszystko jest kwestią świadomości i jej poziomu, jaki jednostka posiada w danym momencie.
Jak efekt Dunninga-Krugera wpływa na nasze życie?
Wpływ efektu Dunninga-Krugera widoczny jest w wielu aspektach życia, zwłaszcza w sferze zawodowej. Kluczowym faktem jest to, że zjawisko to może prowadzić do złych decyzji i nieudanych działań.
Efekt Dunninga-Krugera powoduje, że osoby niewykwalifikowane podejmują się zbyt ambitnych wyzwań i ról, co najczęściej prowadzi do niepowodzeń i negatywnie wpływa na ich dalszą karierę zawodową i postrzeganie siebie. Z drugiej strony osoby wykwalifikowane są mniej skłonne do podejmowania wyzwań i szukania awansu. Pracownicy z dużym doświadczeniem często aplikują na niższe stanowiska, choć z tymi samymi umiejętnościami mogliby bez problemu ubiegać się o lepszą pracę.
Warto przyjrzeć się także aspektowi związanemu z samorozwojem. Jeśli w wyniku błędu poznawczego zwanego efektem Dunninga-Krugera, osoba uzna się za wystarczająco kompetentną, prawdopodobnie nie będzie odczuwała potrzeby poszerzania swoich umiejętności i wiedzy w danej dziedzinie.
Efekt Krugera Dunninga powoduje także konflikty i nieporozumienia w zespołach i organizacjach. Łatwo sobie wyobrazić, że osoba pewna swojej wiedzy dominuje w dyskusjach, prowadząc tym samym do konfliktów z osobami o wyższych kompetencjach.
Skutki przeceniania swoich umiejętności
Oprócz efektów wspomnianych w poprzednim akapicie warto zwrócić uwagę na dwie kwestie, gdzie niski poziom umiejętności może przynieść spore obrażenia.
Pierwsza dotyczy decyzji finansowych. Nadmierna pewność w inwestowaniu może prowadzić do ryzykownych decyzji finansowych bez odpowiedniej analizy i przygotowania, co może skutkować utratą oszczędności. Przecenianie swoich możliwości sprawia, że niektórzy ludzie są mniej skłonni do szukania porad ekspertów w celu podejmowania lepszych decyzji finansowych.
Kolejny aspekt wiąże się z szeroko pojętymi zagadnieniami bezpieczeństwa. Przecenianie swoich umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (np. prowadzenie pojazdu, uprawianie sportów ekstremalnych) może prowadzić do ryzykownych zachowań i potencjalnie niebezpiecznych sytuacji.
Część osób może mieć skłonność do samoleczenia, najczęściej wyszukując w Google swoje objawy, unikając konsultacji z lekarzami czy specjalistami, wierząc, że najlepiej wiedzą, jak zadbać o swoje zdrowie, co może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Przykłady efektu Dunninga-Krugera w sprzedaży
Efekt Dunninga Krugera występuje zarówno w sytuacjach zawodowych, jak i w wydarzeniach życia codziennego. Oto kilka przykładów ilustrujących dokładniej, na czym polega to błąd poznawczy.
- Jan ma jedynie powierzchowną wiedzę na temat analizy danych sprzedażowych, niemniej jednak wierzy, że do podejmowania decyzji wystarczy mu intuicja i doświadczenie. Przeceniając swoje możliwości ignoruje istotne dane i analizy rynkowe, co prowadzi do błędnych decyzji strategicznych.
- Marek od 2 lat pracuje jako sprzedawca w polskiej firmie. Pomimo swojego doświadczenia, jego wiedza na temat nowoczesnych narzędzi i technik sprzedaży jest bardzo ograniczona. Marek nie rozpoznaje narzędzi takich jak CRM czy automatyzacja marketingu. Uważa, że jego tradycyjne metody są wystarczająco skuteczne. Przeceniając swoje umiejętności, może nie wykorzystać pełnego potencjału dostępnych technologii, co ostatecznie ogranicza jego efektywność i wyniki sprzedażowe.
- Ania od 6 lat pracuje jako specjalista ds. sprzedaży w znanej firmie i osiąga świetne wyniki. Choć szef wielokrotnie wspominał, że widzi ją w roli kierownika działu, Anna nie czuje się gotowa na podjęcie tego wyzwania. Uważa, że w firmie są osoby, które będą lepiej pasować na to stanowisko.
Jak rozpoznać w sobie efekt Dunninga-Krugera i z nim walczyć?
Ponieważ istotą tego błędu poznawczego jest brak świadomości własnych ograniczeń, rozpoznanie efektu Dunninga Krugera może być wyzwaniem. Dzięki tym wskazówkom będziesz w stanie zidentyfikować to zniekształcenie poznawcze!
- Autorefleksja. Zadaj sobie pytanie, czy w danej dziedzinie czujesz się lepszy od innych? W przypadku umiejętności możesz porównać swoje wyniki (jeśli są mierzalne) z innymi, lepszymi od Ciebie. Czym różnisz się od specjalistów?
- Informacja zwrotna. Regularnie pytaj swojego szefa, mentorów lub współpracowników o opinię. Bądź otwarty na krytykę, staraj się akceptować nawet trudne opinie na swój temat i zastanów się, jak możesz nad sobą pracować.
- Rozwój. Stale staraj się szukać możliwości rozwoju, aby podnosić swój poziom wiedzy i umiejętności. Im więcej wiesz, tym bardziej zdajesz sobie sprawę, jak wiele jeszcze musisz się nauczyć.
- Metapoznanie. Metapoznanie to myślenie o sposobie, w jaki myślimy. Zastanów się, skąd biorą się Twoje przekonania na swój temat. Dlaczego czujesz, że jesteś niekompetentny w niektórych obszarach, a być może uważasz się za eksperta w innych? Użyj krytycznego myślenia, aby przeanalizować swoje wnioski i przekonania. Zastanów się, czy Twoje oceny opierają się na solidnych dowodach i doświadczeniu.
Jak widać w walce z efektem Dunninga-Krugera istotne jest rozwijanie samoświadomości, aktywne poszukiwanie wiedzy i informacji zwrotnej oraz praktykowanie pokory i realistycznego podejścia do własnych umiejętności. Regularna refleksja i dążenie do ciągłego doskonalenia pozwoli Ci lepiej ocenić swoje kompetencje i skutecznie stawić czoła wyzwaniom.
Streszczenie
Efekt Dunninga-Krugera to zjawisko psychologiczne opisujące tendencję osób o niskich umiejętnościach lub wiedzy w danej dziedzinie do przeceniania swoich kompetencji i odwrotnie.
Został opisany przez Davida Dunninga i Justina Krugera w 1999 roku.
Badania nad tym efektem wykazały, że osoby z mniejszym doświadczeniem i wiedzą często nie są w stanie prawidłowo ocenić poziomu swoich umiejętności, co prowadzi do zawyżonej samooceny. Z kolei osoby posiadające większą wiedzę i umiejętności mają tendencję do obniżania swojej samooceny, ponieważ są bardziej świadome skali swojej niewiedzy.
Ten błąd poznawczy ma daleko idące konsekwencje, nie tylko w kontekście edukacji i szkoleń, ale także w miejscach pracy, polityce i życiu codziennym. Zrozumienie i rozpoznanie efektu Dunninga-Krugera może pomóc w podejmowaniu lepszych decyzji i bardziej realistycznej ocenie swoich umiejętności i kompetencji.
—
Szukasz pracy w sprzedaży?
- Oferty pracy dostosowane do Twoich potrzeb.
- Dostęp online do Twojego aktualnego CV.
- Dostęp do statystyk ofert pracy, o które aplikowałeś.